Hết sức cẩn thận khi dùng kháng sinh ở trẻ em

Kháng sinh là một trong những loại thuốc được kê đơn đầu tiên khi các mẹ đưa con đến khám tại các cơ sở y tế. Thuốc kháng sinh có những đặc thù nhất định, nếu lạm dụng có thể dẫn đến những tác dụng phụ không mong muốn đối với trẻ nhỏ.

Kháng sinh còn có tên gọi khác là trụ sinh, là những hợp chất hóa học có khả năng tiêu diệt vi khuẩn hoặc kìm hãm sự phát triển của vi khuẩn một cách đặc hiệu, tránh cho chúng phát triển và lây lan.

1. Trường hợp nào nên điều trị bằng thuốc kháng sinh?

Nhiều bà mẹ mặc định con cứ ốm là phải dùng kháng sinh. Tuy nhiên đây là suy nghĩ lệch lạc và thiếu hiểu biết vì kháng sinh có thể tiêu diệt vi khuẩn nhưng không có tác dụng với virus. Thuốc kháng sinh được chỉ định dùng trong một số trường hợp nhất định mà nguyên nhân gây bệnh là do vi khuẩn:

• Con bị viêm họng do khuẩn liên cầu Streptococcus gây ra. Khi con bị viêm họng, nếu thấy con có các triệu chứng đi kèm như sốt cao, bị viêm amidan, có chấm nhỏ đỏ trong miệng thì nên đưa con đi khám để được bác sĩ kê đơn kháng sinh phù hợp.
• Khi con bị đau mắt đỏ mà nguyên nhân chủ yếu là do vi khuẩn, do con bị dị ứng với các chất gây kích ứng trong không khí gây ra.
• Khi con bị viêm tai giữa. Tùy theo mức độ viêm tai của con để cho con uống kháng sinh trực tiếp hoặc chỉ sử dụng kháng sinh để nhỏ vào tai.
• Khi con bị viêm phổi do vi khuẩn gây ra.

2. Tác hại không ngờ khi lạm dụng kháng sinh ở trẻ nhỏ

Sử dụng kháng sinh cho con uống khi con bị ốm là trường hợp rất phổ biến hiện nay. Nhiều mẹ chỉ chăm chăm đến tác dụng của kháng sinh mà không hề hay biết tác dụng phụ của kháng sinh là nguyên nhân làm trẻ phải nhập khoa cấp cứu.

Thuốc kháng sinh có thể gây ra những tác dụng phụ không mong muốn:

• Trẻ bị tiêu chảy do kháng sinh đồng thời tiêu diệt các vi khuẩn có lợi trong đường ruột dẫn đến rối loạn tiêu hóa. Trẻ thường sẽ bị tiêu chảy từ 2-3 ngày từ khi dùng kháng sinh.
• Trẻ có thể bị buồn nôn, đau bụng, đau đầu, mất ngủ, bồn chồn, sạm da… và thường xảy ra với các nhóm kháng sinh tetracyclin, nhóm quinolon…

Thuốc kháng sinh có thể gây dị ứng ở trẻ nhỏ.

• Một số trường hợp trẻ dùng thuốc kháng sinh betalactam bị sốc phản vệ. Đây là trường hợp rất nghiêm trọng khiến trẻ tím tái, khó thở, đau bụng dữ dội. Nếu không được đưa đi cấp cứu và điều trị kịp thời có thể dẫn đến tử vong
• Thuốc kháng sinh còn gây nên những dị ứng thông thường như sốt, khó thở, lên cơn hen suyễn, trẻ bị sởi, phát ban, mẩn ngứa…

Kháng sinh có thể dẫn đến biến chứng hay tai biến do độc tính gây nên.

• Làm suy yếu chức năng gan, thận, tủy xương và các bộ phận khác. Trên thực tế, thuốc kháng sinh khi đưa vào cơ thể sẽ được hấp thụ, chuyển hóa ở gan và đào thải qua thận. Khi trẻ còn nhỏ, chức năng gan và thận chưa hoàn thiện nên khả năng thải trừ thuốc cũng kém hơn so với người trưởng thành. Do đó thuốc kháng sinh dễ bị tích trữ trong cơ thể về lâu dài sẽ gây hại cho cơ thể.
• Một số nhóm khác sinh gây tổn thương thần kinh thính giác, thị giác hoặc gây tai biến về máu.

Kháng sinh là nguyên nhân gián tiếp gây biếng ăn

Kháng sinh vô tình tiêu diệt lợi khuẩn gây mất cân bằng hệ vi sinh đường ruột, chính vì vậy thức ăn đưa vào cơ thể không được lợi khuẩn của hệ tiêu hóa hấp thụ hết dẫn đến hiện tượng trẻ bị rối loạn tiêu hóa. Những tác dụng phụ khi dùng thuốc kháng sinh khiến cơ thể trẻ càng thêm mệt mỏi, hệ tiêu hóa vận hành kém kéo theo cảm giác khó chịu của cơ thể, vì vậy trẻ thường không có hứng thú với việc ăn uống, ăn ít hoặc lười ăn, biếng ăn. Nếu để tình trạng này kéo dài có thể khiến trẻ bị thiếu hụt dinh dưỡng, người ngày càng gầy gò, ốm yếu hơn.

3. Nguyên tắc sử dụng kháng sinh an toàn.

Để tránh trường hợp dùng sai thuốc, chữa sai bệnh và có thể dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng, các mẹ cần hết sức lưu ý:

• Chỉ cho con sử dụng kháng sinh theo chỉ định của bác sĩ. Không tự ý mua hoặc dùng kháng sinh mà không có hướng dẫn chỉ định cụ thể. Không sử dụng kháng sinh theo đơn kê cho người khác.
• Khi cho con dùng kháng sinh cần tuân thủ đúng liều lượng, giờ uống, cách uống, thời gian uống. Không cho con dùng quá thời gian bác sĩ chỉ định và cũng không nên đang dùng bỗng nhiên ngừng lại.
• Tùy theo tình trạng bệnh con đang mắc phải để sử dụng loại kháng sinh phù hợp. Thời gian sử dụng kháng sinh có thể ngắn hoặc dài tùy bệnh tình, nhưng thông thường là từ 7-10 ngày.
• Chỉ sử dụng kháng sinh khi cơ thể bị bệnh nhiễm khuẩn. Và không dùng kháng sinh nếu con bị các bệnh do virus gây nên như cảm, ho, đau đầu, cúm, chảy nước mũi, viêm xoang, viêm phế quản, nhiễm trùng tai…

Thuốc kháng sinh được xem là “thần dược” của nền y học hiện đại, tuy nhiên không phải trường hợp nào mẹ cũng có thể cho con sử dụng kháng sinh. Vì vậy mẹ cần hết sức lưu ý, tránh trường hợp làm bệnh tình của con càng thêm trầm trọng hơn.